عفونت گوش که گاهی اوقات عفونت در گوش میانی هم نامیده می‌شود، موقعی بوجود می‌آید که یک عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش میانی را درگیر می‌کند یعنی همان بخشی که پشت شیپور استاش قرار گرفته است. عفونتها معمولا به خاطر التهاب و تجمع مایع داخل گوش میانی، دردناک هستند. عفونتهای گوش ممکن است مزمن یا حاد باشد. عفونتهای گوش مزمن یا برطرف نمی‌شود یا بارها عود می‌کند. عفونتهای مزمن گوش می‌توانند موجب آسیب دائمی به گوش میانی و داخلی شوند.
از آنجایی که عفونت گوش معمولا خودش از بین می‌رود، درمان معمولا با کنترل درد و مشکلات ناشی از آن شروع می‌شود. گایه اوقات برای رفع عفونت از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. بعضی از افراد مستعد داشتن عفونتهای چندگانه گوش هستند. این می‌تواند موجب مشکلات شنوایی و اختلالات جدی شود.
علائم
علائم عفونت گوش معمولا سریع ظاهر می‌شوند و در کودکان و بزرگسالان برخی تفاوتها هم وجود دارد.
عفونت گوش کودکان
علائم و نشانه‌های عفونت گوش در کودکان عبارتند از:
- درد گوش بخصوص موقع دراز کشیدن
- کشیدن گوش
- مشکل خواب
- گریه بیش از حد معمول
- نق زدن و غرغر کردن
- مشکل در شنیدن یا پاسخ دادن به صداها
- از دست دادن تعادل
- تب ۳۸ درجه یا بالاتر
- تخلیه مایعات از گوش
- سردرد
- از دست دادن اشتها
بزرگسالان
علائم شایع در بزرگسالان عبارتند از:
- درد گوش
- خروج مایع از گوش
- مشکل در شنوایی
این علائم ممکن است پایدار باشند یا بیایند و بروند. علائم گاهی در هر دو گوش یا یکی از آنها است. درد معمولا با عفونت گوش دو برابر (در هر دو گوش) بدتر می‌شود. علائم عفونت مزمن گوش کمتر از عفونت حاد گوش است.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
علائم و نشانه‌های عفونت گوش می‌تواند نشان دهنده چندین بیماری باشد. تشخیص دقیق و درمان مناسب بسیار مهم است. اگر کودکتان این علائم را داشت با پزشک تماس بگیرید:
- علائم بیش از یک روز طول بکشد
- علائم در کودک زیر ۶ ماه وجود داشته باشد
- درد گوش شدید باشد
- نوزاد یا کودک پس از سرماخوردگی یا سایر عفونتهای دستگاه تنفسی فوقانی بی خواب یا بی قرار است
- ترشح مایعات، چرک یا مایعات خونی را متوجه شوید
علل
عفونت گوش بوسیله باکتریها یا ویروس در گوش میانی ایجاد می‌شود. این عفونت اغلب ناشی از بیماری دیگر مثل سرماخوردگی، آنفولانزا یا آلرژی است که موجب گرفتگی و ورم راه‌های بینی، گلو و شیپور استاش می‌شود.
نقش لوله‌های استاش
شیپور استاش یک جفت لوله باریک است که از از گوش میانی به سمت بالا در پشت گلو، پشت راه‌های هوایی می‌رود. انتهای گلویی لوله‌ها باز و بسته می‌شود.
- فشار هوا را در گوش میانی تنظیم می‌کند
- هوا را در گوش تازه می‌کند
- ترشحات طبیعی گوش میانی را تخلیه می‌کند
لوله‌های متورم استاش می‌توانند مسدود شده و موجب تجمع مایعات در گوش میانی شوند. این مایع عفونی شده و موجب علائم عفونت گوش می‌شود. در کودکان لوله‌های استاش باریک و بیشتر افقی هستند که تخلیه مایع را مشکلتر می‌کند و به احتمال بیشتری مسدود می‌شوند.
نقش لوزه سوم
لوزه‌های سوم دو تکه بافت بالایی پشت بینی هستند که به نظر می‌رسد در فعالیت سیستم ایمنی بدن نقش دارد. از آنجایی که لوزه‌های سوم نزدیک دهنه لوله‌های شیپور استاش هستند، ورم آنها ممکن است لوله‌ها را مسدود کند. این می‌تواند منجر به عفونت گوش میانی شود. ورم و تحریک لوزه‌های سوم بیشتر در عفونت گوش کودکان نقش دارد چون لوزه سوم بچه‌ها در مقایسه با بزرگسالان نسبتا بزرگتر است.
بیماریهای مربوط به آن
بیماریهای گوش میانی که ممکن است مربوط به عفونت گوش یا منجر به مشکلات گوش میانی می‌شوند از جمله:
- اوتیت میانی همراه با افیوژن، یا تورم و تجمع مایعات در گوش میانی بدون عفونت باکتریایی و ویروسی. این ممکن است بوجود آید به خاطر اینکه تجمع مایع بعد از بهبود عفونت ادامه پیدا کند. همچنین ممکن است به دلیل برخی از اختلالات عملکردی یا انسداد غیر عفونی لوله‌های استاش رخ دهد.
- اوتیت میانی مزمن همراه با تخلیه مایع زمانی رخ می‌دهد که مایع در گوش میانی باقی می‌ماند و بدون عفونت ویروسی یا باکتریایی به برگشت خود ادامه دهد. این باعث می‌شود کودکان مستعد عفونت گوش جدید قرار بگیرند و ممکن است بر شنوایی تاثیر گذار باشد.
- اوتیت میانی مزمن چرکی، یک عفونت گوش است که با درمانهای معمول از بین نمی‌رود. این می‌تواند منجر به ایجاد سوراخ در لاله گوش شود.
عوامل خطر برای عفونتهای گوش عبارتند از:
- سن: کودکان ۶ ماهه و ۲ ساله بیشتر مستعد عفونت گوش هستند که به دلیل اندازه و شکل لوله‌های استاش است و هم بخاطر اینکه سیستم ایمنی آنها هنوز در حال رشد است.
- مراقبت گروهی از کودکان: کودکانی که در محیطهای گروهی از آنها مراقبت می‌شود (مثل مهد کودکها) بیشتر از کودکانی که در خانه می‌مانند دچار سرماخوردگی و عفونت گوش می‌شوند. کودکان در محیطهای گروهی بیشتر در معرض خطر عفونتها مانند سرماخوردگی قرار می‌گیرند.
- تغذیه نوزادی: بچه‌های که شیر خشک می‌خورند، بخصوص به هنگام دراز کشیدن، بیشتر در معرض عفونتهای گوش نسبت به کودکانی هستند که از شیر مادر تغذیه می‌کنند.
- عوامل فصلی: عفونتهای گوش در فصل پاییز و زمستان بیشتر در معرض خطر هستند. افراد مبتلا به آلرژیهای فصلی ممکن است به هنگامی که تعداد گرده‌ها بالاست بیشتر در معرض خطر عفونتهای گوش باشند.
- کیفیت هوای نامناسب: قرار گرفتن در معرض دود سیگار یا سطوح بالای آلودگی هوا می‌تواند خطر عفونتهای گوش را افزایش دهد.
- شکاف کام: تفاوت در ساختار استخوان و عضلات در کودکانی که شکاف کام دارند، ممکن است تخلیه لوله‌های استاش را مشکل کند.
اختلالات ناشی از عفونت گوش
اکثر عفونتهای گوش موجب اختلالات طولانی مدت نمی‌شوند. عفونتهای گوشی که دوباره و دوباره اتفاق می‌افتند می‌توانند منجر به اختلالات جدی شوند:
- اختلال شنوایی: کاهش شنوایی خفیف که بصورت موقت با عفونت گوش بوجود می‌آید کاملا شایع است اما معمولا پس از برطرف شدن عفونت بهبود می‌یابد. عفونت گوش که بارها و بارها اتفاق می‌افتد یا مایع در گوش میانی ممکن است منجر به کاهش خیلی بیشتر شنوایی شود. اگر مقداری آسیب شنوایی دائمی در پرده صماخ یا سایر ساختارهای میانی گوش وجود داشته باشد، کاهش شنوایی دائمی ممکن است بوجود آید.
- تاخیر در گفتار یا رشد: اگر شنوایی در نوزادان و کودکان نوپا به طور موقت یا دائمی دچار مشکل شود، ممکن است در مهارتهای کلامی، اجتماعی و رشد دچار تاخیر شوند.
- تاخیر در گفتار یا رشد: اگر شنوایی در نوزادان و کودکان نوپا به طور موقت یا دائمی مختل شود، ممکن است در مهارتهای گفتاری، اجتماعی و رشد دچار تاخیر شوند.
- گسترش عفونت: عفونتهای درمان نشده یا عفونتهایی که به درمان پاسخ خوبی نمی‌دهند، می‌توانند به بافتهای مجاور سرایت کنند. به عفونت ماستوئید، برآمدگی پشت گوش، ماستوئیدیت گفته می‌شود. این عفونت می‌تواند منجر به آسیب به استخوان و تشکیل کیستهای چرکی شود. در مواردی نادر، عفونتهای جدی گوش میانی به سایر بافتهای جمجمه، از جمله مغز یا غشاهای اطراف مغز (مننژیت) گسترش می‌یابد.
- پارگی پرده صماخ: اکثر پارگیهای صماخ طی ۷۲ ساعت بهبود می‌یابد. در بعضی موارد، باید با جراحی ترمیم شود.
تشخیص
پزشک شما می‌تواند عفونت گوش یا بیماری دیگری را بر اساس علائمی که شرح می‌دهید و همچنین معاینه، تشخیص دهد. پزشکان از یک ابزار به نام اتوسکوپ برایدیدن داخل گوش، گلو و حفرات بینی استفاده می‌کنند. وی همچنین به تنفس کودک به وسیله گوشی پزشکی گوش می‌دهد.
اتوسکوپ پنوماتیک
ابزاری به نام اتوسکوپ پنوماتیک که یک ابزار خاص پزشکی است که برای تشخیص عفونت گوش استفاده می‌شود. این وسیله پزشک را قادر می‌سازد تا داخل گوش را ببیند و در مورد وقعیت مایع پشت پرده صماخ قضاوت کند. با استفاده از اتوسکوپ پنوماتیک، پزشک به آرامی هوا را در مقابل پرده صماخ جمع می‌کند. به طو رمعمول این جمع شدن هوا موجب حرکت پرده صماخ می‌شود. اگر گوش میانی با مایع پر شده باشد، پزشک بدون حرکت پرده صماخ هم می‌تواند آن را ببیند.
تستهای دیگر
پزشک اگر در مورد تشخیص شک داشته باشد، اگر بیماری به درمانهای قبلی خوب پاسخ نداده یا اگر مشکلات جدی یا طولانی مدت دیگری وجود داشته باشد، ممکن است تستهای دیگری هم انجام دهد.
- تیمپانومتری: این آزمایش حرکت پرده صماخ را اندازه گیری می‌کند. دستگاهی که مجرای گوش را مسدود می‌کند، فشار هوا را تنظیم می‌کند که موجب حرکت پرده گوش می‌شود. این دستگاه میزان حرکت پرده صماخ را اندازه گیری می‌کند و اندازه گیری غیر مستقیم فشار گوش میانی را به دست می‌آورد.
- انعکاس آکوستیک: این آزمایش میزان انعکاس صدا از پرده صماخ را اندازه گیری می‌کند که یک اندازه گیری غیر مستقیم مایع داخل گوش میانی است. در حالت طبیعی، پرده صماخ اکثر صدا را جذب می‌کند. با این وجود، فشار بیشتر موجود در گوشی میانی ناشی از مایع، صدای بیشتری از پرده صماخ منعکس می‌کند.
- تیمپانوسنتز: پزشک در مواردی نادر ممکن است از یک لوله نازک که پرده صماخ را برای تخلیه مایع از گوش میانی، سوراخ می‌کند استفاده کند که این روش تیمپانوسنتز نام دارد. این مایع برای ویروس و باکتری آزمایش می‌شود. اگر عفونت به درمانهای قبلی پاسخ نداده باشد، این روش می‌تواند مفید باشد.
- آزمایشات دیگر: اگر کودکی عفونتهای گوش چندگانه یا تجمع مایع در گوش میانی داشته باشد، پزشک ممکن است وی را برای آزمایش شنوایی، مهارتهای گفتاری، درک زبان یا توانایی رشد به متخصص شنوایی (شنوایی سنجی)، گفتار درمانگر یا درمانگر رشد معرفی کند.
نتایج تشخیص به چه معناست؟
- اوتیت میانی حاد: تشخیص عفونت گوش به طور کلی در اوتیت میانی حاد خلاصه می‌شود. پزشک در صورت مشاهده علائم تجمع مایع در گوش میانی، در صورت وجود علائم عفونت و در صورت علائمی که نسبتا ناگهانی باشند، این تشخیص را می‌دهد.
- اوتیت میانی همراه با افیوژن: اگر تشخیص اوتیت میانی همراه با افیوژن باشد، پزشک شواهدی از وجود مایع در گوش میانی پیدا کرده است اما هیچ علائمی مبنی بر عفونت وجود ندارد.
- اوتیت میانی مزمن چرکی: اگر پزشک این عارضه را تشخیص دهد، یعنی وی متوجه یک عفونت طولانی مدت منجر به پارگی پرده گوش شده است. این وضعیت معمولا با تخلیه چرک از گوش همراه است.
درمان
بعضی از عفونتهای گوش بدون استفاده از آنتی بیوتیک رفع می‌شود. بهترین روش درمان بستگی به چندین عامل دارد از جمله سن و شت علائم
یک دوره انتظار و دیدن پیشرفت
علائم عفونت گوش معمولا طی دو روز اول بهبود می‌یابد و بیشتر عفونتها در طی یک تا دو هفته و بدون هیچ درمان، بهبود می‌یابند. روش انتظار و دیدن پیشرفت به عنوان یکی از گزینه‌ها برای موارد زیر توصیه می‌شود:
- کودکان ۶ تا ۲۳ ماه با درد خفیف گوش میانی در یک گوش برای کمتر از ۴۸ ساعت و درجه حرارت کمتر از ۳۹ درجه سلسیوس.
- کودکان ۲۴ ماه به بالا با درد خفیف گوش میانی در یک یا هر دو گوش برای کمتر از ۴۸ ساعت و درجه حرارت کمتر از ۳۹ درجه سلسیوس.
بعضی از شواهد پیشنهاد می‌کنند که درمان با آنتی بیوتیک ممکن است برای برخی کودکان مبتلا به عفونت گوش ممکن است مفید باشد. از سوی دیگر، استفاده از آنتی بیوتیکها نیز می‌تواند موجب مقاومت باکتریها نسبت به دارو شود. با پزشکتان در مورد فواید بالقوه و خطرات استفاده از آنتی بیوتیکها صحبت کنید.
مدیریت درد
پزشک در مورد روشهای درمانی برای کاهش درد ناشی از عفونت گوش به شما توصیه خواهد کرد. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داروی مسکن: پزشکان معمولا استفاده از مسکن بدون نسخه مثل استامینوفن یا ایبوپروفن را برای کاهش درد توصیه می‌کنند. استفاده از داروها باید طبق دستورالعمل روی دارو باشد. موقع دادن آسپرین به کودکان یا نوجوانان احتیاط کنید. کودکان و نوجوانان بهبود یافته از آبله مرغان یا علائمی شبه آنفولانزا نباید از آسپرین استفاده کنند زیرا آسپرین با سندرم روی ارتباط دارد. اگر نگرانی دارید با پزشک خود صحبت کنید.
- قطره‌های بی حس کننده: این قطره‌ها در صورتی که پرده گوش پاره یا سوراخ نباشد برای تسکین درد استفاده می‌شوند.
درمان عفونت گوش با آنتی بیوتیک
بعد از طی دوره اولیه مشاهده، پزشک درمان آنتی بیوتیک را برای یک عفونت در موارد زیر توصیه می‌کند:
- کودکان ۶ ماهه و بزرگتر با گوش درد شدید در یک یا هر دو گوش برای حداقل ۴۸ ساعت یا دمای ۳۹ درجه یا بالاتر
- کودکان ۶ تا ۲۳ ماهه با گوش درد ملایم به متوسط در یک یا هر دو گوش به مدت کمتر از ۴۸ ساعت و دمای کمتر از ۳۹ درجه سلسیوس
- کودکان ۲۴ ماههه و بزرگتر با گوش درد ملایم در یک یا هر دو گوش به مدت حداقل ۴۸ ساعت و دمای بدن کمتر از ۳۹ درجه سلسیوس
بچه‌های کوچکتر از ۶ ماه با تشخیص اوتیت حاد گوش میانی، به احتمال بیشتر با آنتی بیوتیک بدون شروع زمان مشاهده درمان می‌شود. حتی بعد از اینکه علائم بهبود پیدا کرد، مطمئن شوید که از آنتی بیوتیک طبق دستور استفاده شود. استفاده نکردن از تمام داروها می‌تواند منجر به عفونت مکرر و مقاومت باکتریها در برابر داروهای آنتی بیوتیک شود. با پزشک یا داروساز خود صحبت کنید که اگر به طور تصادفی یک دوز دارو را از دست دادید، چه کاری باید انجام دهید.
لوله‌های گوش
اگر کودکی مشکلات خاصی دارد، پزشک کودکان ممکن است عمل تخلیه مایع از گوش میانی را توصیه کند. اگر عفونتهای گوش طولانی مدت تکرار شده است (عفونت مزمن گوش میانی) یا تجمع مایع در گوش پس از رفع عفونت (اوتیت میانی با افیوژن) تکرار شد، پزشک کودکان ممکن است این روش را توصیه کند.
در طول عمل جراحی سرپایی به نام میرینگوتومی، جراح یک سوراخ کوچک را در پرده صماخ ایجاد می‌کند تا قادر به مکش مایع به بیرون از گوش میانی باشد. یک لوله کوچک (تیمپانوستومی) در دهانه گوش قرار می‌گیرد تا به تهویه گوش میانی و پیشگیری از مسدود شدن مایعات بیشتر کمک کند. بعضی از لوله‌ها تا شش ماه تا یک سال در جای خود تعبیه می‌شوند تا آنجا بمانند و سپس خود به خود از بین می‌روند. لوله‌های دیگر برای ماندگاری بیشتر طراحی شده‌اند و احتمالا با جراحی خارج خواهند شد. پرده صماخ پس از افتادن یا خارج شدن لوله‌ها معمولا بسته می‌شود.
درمان برای اوتیت میانی مزمن چرکی
عفونت مزمن که منجر به سوراخ یا پارگی در پرده گوش شود – تحت عنوان اوتیت میانی مزمن چرکی- درمان آن مشکل است. این مورد اغلب با آنتی بیوتیکهایی که به صورت قطره تجویز می‌شوند، درمان می‌شود. ممکن است قبل از تجویز قطره، دستورالعمل مکش مایعات از طریق مجرای گوش دریافت کند.
کنترل عفونت گوش
کودکانی که عفونت مکرر یا تجمع مایع پایدار در گوش میانی دارند، نیاز به کنترل مرتب خواهند داشت. در مورد چگونگی تنظیم نوبتهای مراجعه به مطب، با پزشک صحبت کنید. پزشک ممکن است تستهای شنوایی و کلامی منظم را توصیه کند.
پیشگیری از عفونت گوش
ترفندهای زیر ممکن است خطر ابتلا به عفونت گوش را کاهش دهد:
- پیشگیری از سرماخوردگی و سایر بیماریها: به کودکان آموزش دهید تا مرتب دستان خود را شسته و از وسایل شخصی خود استفاده کرده و اجازه استفاده دیگران از آنها را ندهند. به کودکان یاد بدهید که در آرنج یا زانوی خود عطسه یا سرفه کنند. در صورت امکان، زمانی را که کودک در گروه های مهدکودک صرف می‌کند، کمتر کنید. سعی کنید که کودک را در به هنگام بیماری در خانه نگه دارید.
- اجتناب از دود سیگار دست دوم: مطمئن شوید که هیچ دود سیگاری در خانه شما نباشد. اگر در خانه شما فرد سیگاری وجود دارد، سعی کنید مرتب به محیطهای باز بروید یا هوا را تهویه کنید.
- تغذیه نوزاد با شیر مادر: در صورت امکان کودک را حداقل تا شش ماه با شیر مادر تغذیه کنید. شیر مادر حاوی آنتی بادیهایی که از عفونت گوش پیشگیری می‌کند.
- در صورت تغذیه با شیر خشک، کودک را در وضعیت درست نگه دارید: اگر کودک شما شیر خشک می‌خورد، کودک را در حالت ایستاده نگه دارید و به هنگامی که درازکش است از قرار دادن بطری در دهان کودک، خودداری کنید. به همراه کودک خود بطری را در گهواره نگذارید.
- در مورد واکسیناسیون با پزشک خود صحبت کنید: از پزشک خود در مورد واکسیناسیونهای مناسب کودک خود سوال کنید. واکسن آنفولانزای فصلی، پنوموکوک و سایر واکسنهای باکتریایی ممکن است به جلوگیری از عفونت گوش کمک کنند.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع:
